Do konsultacji publicznych i opiniowania trafił projekt Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży lub karmiących dziecko piersią. Projekt przygotowany został w związku ze zmianą art. 176 Kodeksu Pracy, która obowiązuje od 3 sierpnia br. Dotychczas obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. poz. 545, z 2002 r. poz. 1092 oraz z 2015 r.  poz. 1737) zostało wydane na podstawie przepisu, który stanowił, że nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Komisja Europejska uznała ten przepis za niezgodny z dyrektywą 2002/73/WE zmieniającej dyrektywę Rady 76/207/EWG w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy. Zdaniem KE przepis ten odnosił się do wszystkich kobiet, a nie (tak jak powinien zdaniem KE) tylko do kobiet w ciąży i karmiących piersią, co stanowi przeszkodę w zapewnieniu równouprawnienia płci w zakresie dostępu do zatrudnienia.

Obecnie art. 176 KP brzmi:

„§ 1. Kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią.

§ 2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wykaz prac, o których mowa w § 1, obejmujący prace:

1) związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów,

2) mogące mieć niekorzystny wpływ ze względu na sposób i warunki ich wykonywania, z uwzględnieniem rodzajów czynników występujących w środowisku pracy i poziomu ich występowania

- kierując się aktualną wiedzą na temat wpływu warunków wykonywania pracy i czynników występujących w środowisku pracy na zdrowie kobiet, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią.”

W §2 w/w artykułu zawarto upoważnienie dla Rady Ministrów do określenia wykazu takich prac, obejmującego prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów, oraz prace mogące mieć niekorzystny wpływ ze względu na sposób i warunki wykonywania tych prac, z uwzględnieniem rodzajów czynników występujących w środowisku pracy i poziomu ich występowania. Zdaniem autorów projektu rozporządzenia, zapewnia ono wdrożenie w/w dyrektywy Rady.

Jednakże w projekcie (w związku z ograniczeniem ustawowym zakresu rozporządzenia) nie zostały zamieszczone regulacje dotyczące prac, których nie powinny wykonywać kobiety nie będące w ciąży lub w okresie karmienia dziecka piersią, tj. w szczególności prace związane z wysiłkiem fizycznym i ręcznym transportem ciężarów oraz prace pod ziemią, we wszystkich kopalniach, które dotychczas znajdowały się rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. Dlatego też projektowana jest także zmiana rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. poz. 313, ze zm.) - w celu określenia dopuszczalnych norm obciążenia pracą fizyczną (w tym norm ręcznego przemieszczania ciężarów) dla kobiet nie będących w ciąży lub w okresie karmienia dziecka piersią.

Prace wymienione w załączniku do projektowanego rozporządzenia zostały podzielone na 8 części:

1. W części I. Prace związane z wysiłkiem fizycznym i ręcznym transportem ciężarów oraz wymuszona pozycją ciała (utrzymane zostały dotychczasowe dopuszczalne dla kobiet w ciąży normy wysiłku fizycznego, w tym normy dźwigania ciężarów),
2. W części II. Prace w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym,
3. W części III. Prace w narażeniu na hałas i drgania,
4. W części IV. Prace narażające na działanie pola lub promieniowania elektromagnetycznego o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz oraz promieniowania jonizującego,
5. części V.  Prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu,
6. części VI. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
7. W pkt 2 części VII Prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych,
8. W części VIII Prace grożące ciężkimi urazami fizycznym i lub psychicznymi.

 Warto zwrócić uwagę na zmianę dotyczącą pracy kobiet w ciąży i karmiących piersią przy obsłudze monitorów ekranowych.

Zgodnie z projektem prace przy obsłudze monitorów ekranowych mogłyby być wykonywane przez kobiety w ciąży i karmiące piersią nie dłużej niż przez 45 minut w ciągu każdej godziny, przy jednoczesnym ograniczeniu łącznego dobowego czasu pracy tych kobiet do 8 godzin. Z opinii Centralnego Instytutu Ochrony pracy wynika, że dla zmniejszenia obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego podczas pracy przy obsłudze monitorów ekranowych (wykonywanej w niezmiennej pozycji ciała) lepsze efekty daje wprowadzenie częstszych przerw, niż skrócenie całkowitego czasu pracy w ciągu zmiany roboczej.

 Autorzy projektu proponują, aby rozporządzenie obowiązywało od 1 maja 2017 r.

Autor: Hanna Gałęzowska